Plac dworcowy w Jaworznie

The station square in Jaworzno

autorzy: Marek Chmura, Bartłomiej Hornik, Wojciech Krzystała
projekt: 2014
etap: projekt koncepcyjny

Przestrzeń istniejącego placu dworcowego stanowi obecnie zdegradowana infrastruktura drogowa oraz nieatrakcyjne wizualnie zabudowania stałe i tymczasowe. Jednak głównym problemem obszaru jest brak funkcjonalności, przede wszystkim krzyżowanie się ruchu kołowego i pieszego. Planowana intensyfikacja połączeń komunikacji publicznej oraz zamierzenie utworzenia linii tramwajowej sprawia, że przestrzeń ta nie odpowiada na potrzeby jej obecnych i przyszłych użytkowników. Z uwagi na to, głównym założeniem projektowym jest priorytetowe potraktowanie ruchu pieszego w obrębie placu dworcowego oraz ukształtowanie go w sposób umożliwiający segregację ruchu autobusów oraz samochodów osobowych.

Ponadto analiza ścieżek obecnych oraz potencjalne kierunki przemieszczania się przyszłych użytkowników przestrzeni dworca wykazały znaczne zagęszczenie ruchu pieszego w okolicy skrzyżowania ulic Jagiellońskiej i Kolejarzy. Wspomniane aspekty oraz analiza pozostałych uwarunkowań przestrzennych terenu skłoniły do zlokalizowania strefy przesiadkowej w bezpośrednim sąsiedztwie zejść do peronów kolejowych, co skraca do minimum odległości pomiędzy przystankami. Dodatkowo, likwidacja niewielkich odcinków ulic Jagiellońskiej i Kolejarzy pozwoliła na całkowite uwolnienie strefy węzła przesiadkowego od ruchu kołowego, co umożliwia bezpieczne, szybkie i bezkolizyjne przemieszczanie się pasażerów pomiędzy przystankami: kolejowym, tramwajowym, autobusowym a także postojem taksówek i stanowiskami kiss and ride.

Całość założenia przekryto transparentnym zadaszeniem, którego geometria wynika bezpośrednio z uwarunkowań zadanej przestrzeni i swoją bryłą wcina się w istniejącą zabudowę. Przejście zadaszenia w stronę parku oraz ulicy Jagiellońskiej zespala plac dworcowy z miastem i koresponduje z zastaną zabudową. Taki miejski parasol nie tylko chroni przed czynnikami atmosferycznymi pasażerów, ale także pełni rolę niebanalnej formy architektonicznej, poprawiającej jakość przestrzeni publicznej jednej z największych dzielnic Jaworzna. Poza odcinkową likwidacją ulicy Jagiellońskiej i ślepym zakończeniem północnej części ulicy Kolejarzy, projekt zakłada jedynie niewielką korektę geometrii istniejących dróg oraz wymianę nawierzchni, co znacznie ogranicza koszty przebudowy w tym zakresie i pozwala na wykorzystanie budżetu na rozwiązania formalne założenia. Istniejącą pętlę autobusową wyłączono z ruchu samochodów osobowych i stanowi ona wewnętrzną drogę manewrową dla autobusów, dzięki czemu pojazdy te poruszają się w sposób płynny i bezkolizyjny. Późniejsze przeprowadzenie linii tramwajowej nie wpłynie na łatwość funkcjonowania placu dworcowego.

Przestrzeń placu uzupełniono, rozbitą na kilka niewielkich obiektów, funkcją. Należą do nich:
– pawilon z poczekalnią pasażerską, kasami biletowymi oraz toaletami i tarasem
– niewielki kiosk z częścią gastronomiczną i tarasem
– wypożyczalnia rowerów z zapleczem
– zaplecze socjalne dla kierowców

Rezygnacja ze skupienia całej funkcji w jednym budynku pozwala na niezależne funkcjonowanie każdego z elementów, na przykład całodobowe otwarcie poczekalni pasażerskiej. Ponadto lokalizacja funkcji w sposób rozproszony pozwala na jej umieszczenie jak najbliżej potencjalnych użytkowników i tworzy ciekawy układ urbanistyczny, zespolony powierzchnią projektowanego zadaszenia.

Proponowane założenie w sposób minimalny ingeruje w istniejącą zieleń, a powierzchnię projektowanego przekrycia ukształtowano tak, by ominąć skupiska zastanej roślinności i umożliwić egzystencję nawet wysokiej zieleni, tworzące tym samym zielone oazy w przestrzeni placu. Skupienie węzła przesiadkowego na stosunkowo niewielkim terenie dało możliwość wykorzystania pozostałego obszaru na tereny pod inwestycje oraz zagospodarowanie przestrzeni publicznej w postaci parku wyposażonego w punkty aktywności. Jego areał będzie miejscem na lokalizację instalacji miejskich mebli i gier, na przykład placu zabaw dla dzieci, boiska do jorky ball, szachy uliczne czy miejsce spotkań mieszkańców. Jest to pomysł na aktywizację tej zdegradowanej obecnie przestrzeni publicznej i sposób na zachęcenie do korzystania z niej, nie tylko użytkowników węzła przesiadkowego.

Zestawienie powierzchni i kubatur:
Powierzchnia dróg przebudowywanych: 1740,34 m2
Powierzchnia dróg nowo projektowanych: 410,39 m2
Powierzchnia placu : 3957 m2
Powierzchnia parkowa: 4771,20 m2
Powierzchnia zabudowy: 283,19 m2
Powierzchnia zadaszenia: 2130 m2
Powierzchnia użytkowa: 251,97 m2
Kubatura: 1007,88 m3